2022

„Prorok” film o kardynale Stefanie Wyszyńskim

„Prorok” to film fabularny, dramat historyczny, który opowiada historię Prymasa Stefana kardynała Wyszyńskiego od momentu wypuszczenia Go przez władze komunistyczne, po trzech latach, z internowania. 

Adwent w parafii i rodzinie

Coraz częściej podczas rozmów w kapłańskim gronie można usłyszeć narzekanie, że parafianie nie potrafią już należycie przeżywać poszczególnych okresów roku liturgicznego. Komercja, która zdominowała centra handlowe i jest obecnie niezwykle ekspansywna, tak mocno przylgnęła do mentalności ludzi, że tym samym skutecznie zakłóciła naturalny bieg wydarzeń, który kiedyś wyznaczały poszczególne pory roku oraz wpisane do kalendarza wydarzeń święta religijne. Czy można to zmienić? Przed nami adwent, czas oczekiwania na przyjście Chrystusa. Jak zachęcić parafian do duchowego przeżycia tego okresu?

Film kręcony w kościele, czyli o najmie obiektu zdjęciowego

Zdarza się, że do proboszcza zgłaszają się osoby chcące wykorzystać budynek kościoła do wykonania zdjęć filmowych reklamowych czy innych. Jak wygląda udostępnienie obiektu kościelnego do filmu lub zdjęć reklamowych? Na co powinien zwrócić uwagę proboszcz jako osoba odpowiedzialna np. za kościół? Oto kilka uwag na ten temat oraz kluczowe elementy umowy pomiędzy np. parafią a producentem filmowym.

Coraz więcej osób wysoko sfomowanych w Polsce.

Lęk przed odłączeniem od sieci występuje coraz powszechniej – FOMO (ang. Fear of Missing Out) to jeden z częstszych skutków nadużywania technologii cyfrowych. W związku z tym Państwowy Instytut Badawczy NASK rozpoczął kampanię edukacyjną.

Konferencja naukowa w Watykanie: „Etyka inżynierii życia”

Naukowcy z całego świata wzięli udział w konferencji zorganizowanej w Watykanie przez Papieską Akademię Życia i szpital pediatryczny Bambino Gesù w Rzymie, podczas której debatowano nad tematami wynikającymi z rozwoju nauki, zastanawiając się nad sposobami odniesienia są do pozytywnych i negatywnych skutków odkryć w takich dziedzinach wiedzy, jak np. inżynieria genetyczna.

Jednolity system zbierania odpadów – czy obowiązuje w parafii?

Od 1 lipca 2022 r. wszyscy wytwórcy odpadów komunalnych muszą być wyposażeni w pięć pojemników na odpady – każdy w innym kolorze i do innej frakcji. Jeżeli na terenie gminy nie obowiązywały jeszcze zasady jednolitego systemu segregacji odpadów (JSSO), powyższa data była ostateczna dla jego wdrożenia. Czy parafia jest zobowiązana do wprowadzenia odpowiednich pojemników na odpady?

Ochrona danych osobowych w zasobach informatycznych parafii

Kościoły lub związki wyznaniowe są zobowiązane, podobnie jak inne podmioty prawne, do przestrzegania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO). Jak, w kontekście regulacji tego rozporządzenia, radzić sobie z zagrożeniami cybernetycznymi?

Odpowiedzialność karna i administracyjno-karna proboszcza za brak opieki nad zabytkami

Zabytki w Polsce są chronione prawem. Główne źródło norm w tym zakresie stanowi Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. (dalej jako: ustawa o ochronie zabytków). Wraz z aktami wykonawczymi do tej ustawy, czyli rozporządzeniami, to ten akt normatywny tworzy system ochrony zabytków w Polsce. Elementem tego systemu są przepisy karne zawarte w przywołanej ustawie.

Przez pół wieku służył chorym. Święty na czas pandemii

Na ostatnim konsystorzu oficjalnie ogłoszono kanonizację bł. Artemide Zatti, salezjanina, który przez prawie pół wieku służył chorym, zwłaszcza migrantom. Będzie on pierwszym bratem zakonnym z rodziny salezjańskiej kanonizowanym jako wyznawca.

„Pod Twoją obronę”: najstarsze maryjne wołanie Kościoła. Historia ukochanej przez wielu modlitwy

Obok „Ojcze nasz” i „Zdrowaś Maryjo” to słowa tej modlitwy wypowiadamy najczęściej i w orędownictwie Matki Jezusa szukamy ratunku.

Czy Kościół stoi ponad prawem? Rozważania w kontekście ochrony danych osobowych

W środkach społecznego przekazu ze strony pewnych środowisk słychać opinie, że Kościół katolicki w Polsce stoi ponad prawem w tym sensie, że nie obowiązują go liczne przepisy prawa powszechnie obowiązującego, które wiążą inne podmioty. Tym samym ich zdaniem Kościół jest w sposób bezprawny uprzywilejowany. Zarzuty te są formułowane także w kontekście ochrony danych osobowych. W niniejszym tekście postaram się wykazać, że przedstawiony powyżej punkt widzenia jest błędny, podając argumenty, których duchowni mogą używać w (apologetycznych) dyskusjach na ten temat.

Darowizny na rzecz parafii mogą być korzystne podatkowo

Jednym z najważniejszych źródeł finansowania działalności parafii są różnego rodzaju darowizny. Pozyskiwaniu w ten sposób środków finansowych sprzyjają obowiązujące przepisy w postaci możliwości odliczeń darowizn od dochodu lub przychodu przekazujących je osób fizycznych i firm. Dzięki temu przekazujące je podmioty mogą zmniejszyć swoje obciążenia podatkowe.

Co mogę zrobić z projektem budowlanym?

Kazus: Jestem proboszczem w niedużej parafii. Na najbliższe lata postawiliśmy sobie za zadanie wyremontować większość wnętrz kościoła, zachowując jego historyczny charakter. Zakupiłem więc projekt wykończenia wnętrz i miałem przystąpić do jego realizacji. Jednak projektant twierdzi, że nie mam prawa do realizacji projektu, gdyż udzielona mi na projekt licencja nie obejmuje prawa do urządzania wnętrz. O co tu chodzi?

Rozliczanie sprzedaży w sklepach prowadzonych przez parafie

Dość powszechną praktyką jest prowadzenie przez parafie własnych sklepików, w których sprzedawane są różnego rodzaju produkty, głównie związane z praktykami religijnymi (np. książki, różańce, figurki świętych, breloczki itp.). Sprzedaż dokonywana w tych placówkach wywołuje skutki na gruncie przepisów obowiązującego prawa, w tym także podatkowych.

13 patronów Dni Młodzieży w Lizbonie

Błogosławieni nastolatkowie Chiara Badano, Carlo Acutis i Pier Giorgio Frassati, znaleźli się w gronie trzynastu patronów Światowych Dni Młodzieży, które w przyszłym roku odbędą się w Lizbonie. Patronów ogłoszono w dniu urodzin św. Jana Pawła II, twórcy międzynarodowych spotkań młodych.

Udzielanie i udokumentowanie sakramentu chrztu świętego w sytuacjach nietypowych

Misterium dokonujące się w sakramencie chrztu zobowiązuje, aby rodzice w sposób odpowiedzialny zatroszczyli się o udzielenie tego sakramentu swoim dzieciom. Nieuzasadnione odkładanie chrztu może pozbawić człowieka pełni łaski, zjednoczenia z Bogiem, a w konsekwencji daru i pełni zbawienia. Chrystus ustanowił ten sakrament, aby stał się on bramą, przez którą człowiek wchodzi w tajemnice Bożej mocy i doświadcza wiecznego życia. Dlatego dla każdej rodziny nowo ochrzczony jest przez długi czas najprawdziwszą świątynią, w której mieszka Bóg. Taki stan wewnętrzny zobowiązuje rodzinę i wszystkich wiernych do autentycznego życia chrześcijańskiego i okazywania w życiu najgodniejszych postaw, a w konsekwencji do dziękczynienia za odradzającą moc Jezusa Zbawiciela. Jednakże rzeczywistość ta zobowiązuje także rodziców i wspólnotę Kościoła do należytej troski o ważne i godziwe udzielenie chrztu, najważniejszego w wymiarze zbawczym sakramentu.

Anonimizacja dokumentów zawierających dane osobowe: zakres i technika

Co to jest anonimizacja dokumentów? Czy w parafii proboszcz może spotkać się z takim potrzebą? Problematyczna sytuacja, z którą mogą zetknąć się proboszczowie, to przypadek, kiedy parafia będzie musiała udostępnić pewne dokumenty zawierające dane osobowe lub inne informacje, których ujawnienie może być zakazane przez prawo lub niewłaściwe z punktu widzenia moralnego. W artykule przedstawiony zostanie zakres czynności związanych z anonimizacją i pewne techniki jej wykonania.

Czy można być chrzestnym „na odległość”?

Zdarza się niekiedy, że rodzice wybierają na ojca chrzestnego czy na matkę chrzestną swojego dziecka kogoś, kto nie jest w stanie fizycznie uczestniczyć w liturgicznym obrzędzie chrztu świętego – najczęściej z powodu odległości czy zdarzeń losowych uniemożliwiających przybycie na uroczystość. Takie przypadki były częste w czasach pandemii koronawirusa, z powodu trudności komunikacyjnych. Próbom zaradzenia w takich sytuacjach jest pełnienie roli chrzestnego przez pełnomocnika – właściwy rodzic chrzestny nie uczestniczy w ceremonii chrzcielnej, a w jego imieniu w liturgicznym obrzędzie występuje ktoś inny. Jednak „prawdziwym” ojcem czy matką chrzestną nie jest ten, kto był obecny podczas liturgii chrztu świętego, ale osoba wybrana do tej funkcji przez rodziców dziecka, której dane zostają wpisane do aktu chrztu sporządzonego w księdze ochrzczonych.

Decyzja o czasowym zajęciu nieruchomości

Zgodnie z art. 126 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899) nieruchomości, w tym te stanowiące własność parafii, mogą zostać czasowo zajęte w związku z działaniem siły wyższej lub potrzebą zapobieżeniu znacznej szkody. W niniejszym artykule omówione zostaną przesłanki ewentualnego wydania takiej decyzji, a więc kiedy mamy do czynienia z siłą wyższą lub zagrożeniem znaczną szkodą, a także procedurę, w której wydawana jest decyzja.

Działalność destrukcyjnych grup religijnych w cyberprzestrzeni

Zdefiniowanie grup religijnych jest pojęciem trudnym z uwagi na różne podejścia do samego zjawiska religijności. Poszczególne dyscypliny naukowe podejmują się oceny i kwalifikacji tego rodzaju podmiotów, uwzględniając przy tym własną metodologię i zadania, jakie przed nimi zostały postawione. Możemy spotkać zatem w przestrzeni publicznej sformułowania takie jak: kościół, związek wyznaniowy, związek religijny, grupa religijna, sekta, ruch religijny. Uwzględniając prawny aspekt relacji państwa z tego rodzaju podmiotami, określić można wyłącznie jedną cechę pozwalającą na wskazanie, czy dana grupa posiada uregulowaną sytuację prawną czy też nie. Brak jest zatem jakichkolwiek podstaw do formułowania określeń wskazujących na legalność czy też nielegalność związku wyznaniowego. Dopiero ewentualne działania takich podmiotów mogą być oceniane w kontekście ich zgodności z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Wówczas można rozpatrywać także odpowiedzialność takich podmiotów, najczęściej na gruncie prawa karnego, gospodarczego, rodzinnego.

Czy członkami rady ekonomicznej mogą być wierni spoza parafii?

W związku z artykułem dotyczącym współpracy wiernych świeckich z duchownymi w zarządzaniu parafią zostało skierowane pytanie od Czytelnika, czy członkami rady ekonomicznej mogą być wierni spoza parafii? Pytanie to jest bardzo ważne zwłaszcza dzisiaj w czasie większej migracji ludzi i mniejszego związku z parafią niż kiedyś oraz potrzebą znalezienia prawdziwych fachowców. Dlatego postanowiliśmy wyjaśnić tę kwestię naszym Czytelnikom.

Kilka rad dotyczących prowadzenia korespondencji w kancelarii parafialnej

Każda parafia, pomijając jej duszpasterskie znaczenie, jest podstawową jednostką administracyjną danej diecezji, a ogólnie mówiąc – Kościoła katolickiego. Ten status wiąże się z pewnymi administracyjnymi obowiązkami, które w imieniu parafii wykonuje proboszcz jako jej organ. Proboszcz, co wynika zarówno z prawa kanonicznego, jak i polskiego, reprezentuje parafię na zewnątrz i w imieniu parafii załatwia wszystkie jej sprawy, także przez korespondencję.

Nowa konstytucja apostolska Praedicate Evangelium

W Watykanie zaprezentowano tekst nowej  konstytucji apostolskiej Papieża Franciszka Praedicate Evangelium. Sankcjonuje ona drogę reform, które rozpoczęły się od dyskusji w kolegium kardynalskim przed konklawe z 2013 r. i w ciągu ostatnich dziewięciu lat zostały już w dużej mierze wprowadzone w życie. Jej główne założenia to: priorytet ewangelizacji, misyjność, synodalność, a więc zwiększenie w Kościele roli świeckich i poszczególnych episkopatów, a także ochrona małoletnich oraz uporządkowanie watykańskich finansów.

Archiwum parafialne: kilka praktycznych uwag

Prowadzenie archiwum parafialnego jest bardzo ważnym elementem pracy kancelarii parafialnej. Archiwum jest instytucją nieodzowną w naszej cywilizacji, w której uważamy, że historia est magistra vitae. Takie też podejście do dokumentów ma Kościół katolicki. Dlatego prawo kanoniczne nakłada na parafię obowiązek posiadania archiwum i określa ogólnie to, co powinno się w nim znaleźć. W kan. 535 § 4 Kodeksu Prawa Kanonicznego stanowi się, że „Każda parafia winna mieć własny depozyt dokumentów, czyli archiwum, w którym należy przechowywać księgi parafialne, łącznie z listami biskupów oraz innymi dokumentami, których zachowanie jest konieczne lub pożyteczne. Biskup diecezjalny lub jego delegat powinien, z okazji wizytacji lub w innym czasie, przejrzeć je wszystkie, a proboszcz ma czuwać nad tym, by nic z nich nie dostało się do obcych rąk”.

Czy rodzice chrzestni są dziś jeszcze potrzebni?

Coraz częściej duszpasterze spotykają się z rodzicami, którzy pragną ochrzcić swoje dziecko, ale nie mają w swoim otoczeniu nikogo, kto spełniałby kryteria wymagane do pełnienia funkcji rodziców chrzestnych. Smutną konsekwencją tego faktu są dekrety biskupów niektórych włoskich diecezji, na mocy których w tych Kościołach partykularnych zawiesza się wybór i towarzyszenie przy sakramencie chrztu świętego rodziców chrzestnych (a także świadków bierzmowania) – nie tylko wtedy, kiedy nie można ich znaleźć, ale zawsze. Innym powodem tej decyzji podjętej przez niektórych włoskich biskupów jest stwierdzenie, iż w wielu wypadkach obecność rodziców chrzestnych jest sprowadzana do spełnienia formalności, w której aspekt religijny i wymiar wiary nie są w ogóle brane pod uwagę. Sami rodzice chrzestni nierzadko nie rozumieją znaczenia podejmowanego przez siebie zadania, a swoją funkcję postrzegają jako tradycję bardziej społeczną niż religijną. Zdarza się, że za ich wyborem przemawiają względy materialne.

Jak prawidłowo w razie potrzeby zawrzeć umowę przedwstępną?

Umowa przedwstępna ma charakter przygotowawczy. Za jej pomocą jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia innej oznaczonej umowy (art. 389 § 1 Kodeksu cywilnego). Na podstawie tej drugiej umowy, docelowej, obie strony będą już zobowiązane do wykonywania ustalonych wzajemnie praw i obowiązków.

Kościół w opałach kryzysu w sieci

W życiu człowieka pewne są 3 rzeczy: śmierć, podatki i… kryzysy. Jednak, o ile na pierwszą rzeczywistość nie ma rady, na drugiej wielu poległo, o tyle trzecia przestrzeń jest możliwa do zarządzania nią i do przemiany w sukces. Każdy kryzys może stać się bowiem szansą na zmianę, wzmocnienie, poprawę, oczyszczenie, a nawet zwycięstwo – pod warunkiem profesjonalnego podejścia do problemu. Największym wrogiem sukcesu w tej sytuacji jest chaos. Nie ułatwią jednak również sukcesu zachowania unikające odpowiedzialności, ukrywające fakty, manipulujące informacjami, zbyt szybkie i nieprzemyślane, sięgające po fałsz, obłudę i wyrachowane.

Księża nie zawsze podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

Każda osoba, która na terytorium Polski posiada status osoby duchownej, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Od tej reguły przewidziane są wyjątki. Osoba duchowna nie ucieknie jednak od obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Monitoring – kilka praktycznych uwag dla parafii

Monitoring, rozumiany jako utrwalanie obrazu lub podgląd obrazu na żywo, jest narzędziem stosowanym obecnie w wielu parafiach. Na popularność monitoringu składa się kilka czynników, do których należą niskie ceny urządzeń potrzebnych do monitoringu, łatwość ich montażu i obsługi oraz last not least rosnąca potrzeba poczucia bezpieczeństwa, którą (nieraz iluzorycznie) daje monitoring.

Nowa Księga VI Kodeksu Prawa Kanonicznego: poszczególne przestępstwa i kary

Ten artykuł jest trzecim z serii dotyczących nowej Księgi VI Kodeksu prawa kanonicznego (poprzednie opublikowane zostały w nr. 20/2021 i 24/2022). W pierwszym z nich zostały omówione kierunki zmian w kodeksowym prawie karnym, wprowadzone przez papieża Franciszka poprzez konstytucję apostolską Pascite gregem Dei (Paście owczarnię Bożą) z 23 maja 2021 r. (weszła w życie 8 grudnia 2021 r.). W drugim artykule przedstawione zostały ogólne zagadnienia związane z kanonicznymi przestępstwami i karami oraz wymierzaniem sprawiedliwości w Kościele (np. stosowanie kar, zwalnianie z kar, przedawnienie karania). Z kolei w tym (trzecim z serii) tekście zostaną pokazane poszczególne przestępstwa kanoniczne i ustanowione za te przestępstwa kary. Nie będą w nim omówione wszystkie przestępstwa, lecz tylko te, które są nowe lub na nowo sformułowane, oraz te, których przedstawienie wydaje się najistotniejsze z punktu widzenia proboszczów, bo mogą się oni (biorąc pod uwagę doświadczenie życiowe) z nimi spotkać.

Nowa ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych – omówienie proponowanych zmian

Obecnie obowiązująca ustawa dotycząca cmentarzy i chowania zmarłych (w tym także cmentarzy wyznaniowych, czyli również katolickich) to akt prawny z 1959 r. Wprawdzie był on wielokrotnie nowelizowany, to jednak nie były to zmiany daleko idące. Obecnie dość powszechnie uważa się, że ta ustawa nie jest dobrym regulatorem, biorąc pod uwagę stosunki społeczne, w tym obyczajowe, panujące w Polsce, stan prawny, stosunki gospodarcze czy warunki i możliwości techniczne. Ustawa ta powstała bowiem w zupełnie innych realiach niż współczesne. Obecnie trwają prace legislacyjne nad zmianą tej ustawy poprzez wprowadzenie zupełnie nowego aktu prawnego – nowej ustawy. Właśnie zakończył się etap konsultacji i opiniowania jej projektu. Wkrótce projekt ten trafi pod obrady Rady Ministrów, a potem do Sejmu. Prace są więc bardzo zaawansowane.

Odpowiedzi na wątpliwości w sprawie niektórych postanowień Listu Apostolskiego w formie „Motu proprio” Traditionis Custodes papieża Franciszka

Dnia 16 lipca 2021 r. papież Franciszek ogłosił List apostolski w formie Motu proprio Traditionis custodes. Dokument określa nowe regulacje dotyczące sprawowania liturgii w nadzwyczajnej formie Rytu rzymskiego, uchylając tym samym wszystkie wcześniejsze normy, zezwolenia i zwyczaje niebędące w zgodzie z jej postanowieniami. Treść dokumentu zrodziła ożywioną dyskusję, pojawiło się wiele pytań i wątpliwości.

8 grudnia weszło w życie zreformowane prawo karne w Kościele

Z dniem 8 grudnia br. weszły w życie zmiany wprowadzone przez papieża Franciszka konstytucją apostolską Pascite gregem Dei (ogłoszoną 1 czerwca br.), na mocy której została znowelizowana Księga VI Kodeksu Prawa Kanonicznego dotycząca sankcji karnych w Kościele.

Jak Kościół w Polsce reaguje na krzywdę małoletnich?

Wykorzystanie seksualne dziecka jest przestępstwem domagającym się pociągnięcia do odpowiedzialności tych, którzy się go dopuścili. Ukaranie sprawcy jest nie tylko wyrazem sprawiedliwości, ale to także – jak podkreślają skrzywdzeni – jeden z elementów zdrowienia pozwalający na uwolnienie się z traumy z przeszłości. Osoby, które doświadczyły tego dramatu, potrzebują również pomocy psychologicznej, niekiedy medycznej (farmakoterapia), a także duchowej. Doświadczenie krzywdy wpływa na doświadczenie ich wiary, a niekiedy ją łamie (skoro sprawcą wykorzystania jest duchowny – ksiądz lub zakonnik – który do Boga miał prowadzić). Podważa też zaufanie do instytucji Kościoła, który nie potrafił skutecznie zapobiec dramatowi wykorzystania seksualnego.

Nowa Księga VI Kodeksu Prawa Kanonicznego: przestępstwa i kary w ogólności

Biskupi Polscy na Zebraniu Plenarnym KEP w listopadzie 2021 r. przyjęli nowe tłumaczenie na język polski Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., w tym nowej Księgi VI. Notabene nowa Księga VI weszła w życie 8 grudnia 2021 r.