2020

Co i jak trzeba powiedzieć, a o czym można lub trzeba milczeć? Duchowny jako świadek w sądzie i przed organem władzy publicznej

Sytuacje, w których duchowny, np. proboszcz, uczestniczy jako świadek w procesie karnym, cywilnym czy w postępowaniu administracyjnym, wcale nie należą obecnie do rzadkości. Występowanie w roli świadka z pewnością łączy się z wielkim stresem. Można jednak, a nawet trzeba do tej roli i sytuacji się przygotować. Elementem przygotowania jest poznanie swoich uprawnień w zakresie możliwości zachowania w tajemnicy pewnych informacji posiadanych przez księdza.

Dopuszczalność dofinansowania z budżetu gminy imprezy parafii

Gmina może wydatkować środki na finansowanie imprezy parafii, jeśli są zgodne z zadaniami kulturalnymi gminy. W przypadku zgodności parafia może uzyskać dotację celową lub gmina może być współorganizatorem imprezy.

Nowe Dyrektorium o katechizacji

Papieska Rada ds. Ewangelizacji ogłosiła w czerwcu 2020  r. Nowe Dyrektorium Ogólne o katechizacji. W wielu aspektach ma ono przełomowe znaczenie, chociaż stanowi uaktualnienie Dyrektorium wydanego w 1997 r. Dyrektorium z jeszcze większą mocą wskazuje, że każdy chrześcijanin jest misjonarzem, a Kościół powinien szukać nowych sposobów przekazu wiary w obliczu wyzwań, które stawia świat cyfrowy i globalizacja kultury. Katecheta ma być świadkiem wiary, a katecheza istotnym elementem ewangelizacji. Na jednoznacznie misyjny charakter dokumentu wskazuje fakt, że za przygotowanie Dyrektorium odpowiadała Papieska Rada ds. Ewangelizacji a nie Kongregacja ds. Duchowieństwa.

„Z radością powróćmy do Eucharystii”

Kongregacja ds. Kultu Bożego przypomina o potrzebie powrotu do normalnego sprawowania Eucharystii w kościołach, jak tylko na to pozwalają warunki sanitarne. Zaznacza się, że państwo nie może ingerować w normy liturgiczne, a pandemia nie może być okazją do eksperymentów i improwizacji w liturgii. Kard. Robert Sarah napisał w tej sprawie obszerny list do przewodniczących episkopatów. Jego treść została zatwierdzona przez Papieża, który zlecił też jego publikację. Nosi on tytuł: „Z radością powróćmy do Eucharystii”.

„Z życia cmentarza”. Część 2 – kazus dotyczący formy nagrobka

W kolejnym artykule z serii „Z życia cmentarza” zaprezentowana zostanie tematyka formy nagrobka, czyli jego kształt i rzeźba będąca przedstawieniem artystycznym, posadowiona na katolickim cmentarzu.

Czy Normy Kodeksu Prawa Kanonicznego mogą stanowić źródło prawa powszechnego?

W jakim zakresie normy prawa kanonicznego są ważne i konieczne nie tylko dla funkcjonowania w Kościele, ale również dla korzystania z przestrzeni wiary w porządku społecznym? Jakie postawy wiernych stanowią właściwą formę kształtowania kościelnej przestrzeni wiary, w której każdy może znaleźć miejsce dla siebie i postrzegać je jako sobie najwłaściwsze, a jakie zachowania prowadzą do zerwania jedności i naruszają zbawczy wymiar porządku prawnego? Czy osoby w przestrzeni publicznej winni szanować prawa i oczekiwania ludzi wierzących, którzy kierują się istotnymi dla siebie prawami? Trzeba przyjąć, że właściwą pomocą, ukazującą sens tych problemów i służebną rolę norm prawa kanonicznego dla podjęcia budowania jedności w wierze i zachowania tożsamości eklezjalnej, znajdziemy w normach źródłowych kościelnego prawa powszechnego, a więc w promulgowanych normach: w Kodeksie Prawa Kanonicznego i w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich.

Jak motywować do uczestnictwa we Mszy świętej? Refleksje psychologiczno-pastoralne

Pytanie postawione w tytule ukierunkowuje myślenie na ocenę frekwencji, na zbadanie czynników warunkujących liczbę uczestników zgromadzenia Eucharystycznego oraz na poziom ich zaangażowania w sprawowaną liturgię. Bardzo często duchowni i świeccy, oceniając określoną celebrę Mszy świętej, stawiają pytania: „Ile osób brało udział w spotkaniu, jaka była frekwencja?” oraz „W jakim stopniu celebracja odpowiadała potrzebom czy oczekiwaniom uczestników?”, „Czy było ciekawie, czy pobożnie, interesująco czy nudno?”.

Jak przygotować się do kontroli ochrony danych osobowych przeprowadzanej przez świecki organ nadzoru?

Ochrona danych nie jest obowiązkiem tylko podmiotów świeckich. Także parafie i inne podmioty kościelne (np. stowarzyszenia, fundacje) jako administratorzy danych osobowych są zobowiązane do przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych i to zarówno tych zawartych w: 1) prawie kościelnym, jak i 2) prawie powszechnie obowiązującym, czyli polskim i unijnym. Przestrzeganie zasad wynikających z tych przepisów może też być w każdej chwili poddane kontroli przez odpowiednie organy. Dlatego należy wiedzieć, jak do takiej kontroli być przygotowanym.

Nowe, ujednolicone teksty modlitw zatwierdzone przez Episkopat Polski

Biskupi podczas Zebrania Plenarnego zatwierdzili 28 sierpnia br. normy dotyczące ujednolicenia różnych wariantów modlitw. Przygotowany przez Komisję ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wykaz ma pomóc usunąć rozbieżności w publikowanych w różnych źródłach tekstach modlitw.

„Z życia cmentarza”. Część 1 – kazus dotyczący tablic nagrobnych

Z danych Najwyższej Izby Kontroli wynika, że w Polsce funkcjonuje 15,5 tys. cmentarzy, z tego tylko ok. 1880 to cmentarze komunalne, a największą część stanowią cmentarze wyznaniowe, tzw. parafialne. W skali całego kraju, jak widać, wiele parafii ma w swoim zarządzie cmentarz. Problemy pojawiające się przy zarządzie cmentarzem stanowią więc dość istotną część problemów do rozwiązania, przed jakimi staje Proboszcz. Niniejszy artykuł to pierwszy z serii tekstów nieco przewrotnie zatytułowanej „Z życia cmentarza”, w których przedstawione będą interesujące kazusy dotyczące cmentarza i zarządzania nim.

Alkoholizm a stwierdzenie nieważności małżeństwa – studium przypadku

Z praktyki sądowej wynika, że niezdolność do stworzenia wspólnoty małżeńskiej może być spowodowana zaawansowaną i chroniczną chorobą alkoholową. Ponieważ alkoholizm jest nałogiem pozbawiającym człowieka wolności działania i decydowania, czyni on również osobę niezdolną do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Niezdolność ta jednak musi istnieć obiektywnie już w chwili zawierania małżeństwa i musi być rzeczywistą przyczyną rozpadu związku. Dowodzenie alkoholizmu w procesie wymaga przesłuchania stron, świadków, zebrania dostępnych dokumentów i zaświadczeń lekarskich oraz opinii biegłego psychiatry bądź psychologa.

Darowizny na rzecz parafii

Obok najpopularniejszej formy wsparcia Kościoła, którą jest tzw. taca i ofiary iura stolae, do finansowania działalności podmiotów wyznaniowych zaliczamy także darowizny. Co ważne, pod tym pojęciem nie należy łączyć wszystkich przekazywanych Kościołowi aktywów. Darowizna jest rozumiana jako czynność prawna zgodnie z przepisami prawa krajowego i wymaga spełnienia określonych warunków. Dlaczego warto bliżej przyjrzeć się akurat temu rodzajowi wsparcia Kościoła? W przeciwieństwie do wspomnianych wcześniej rodzajów finansowania ze strony wiernych, które pozostają wyłącznie w gestii samego podmiotu wyznaniowego, darowizna przynosi wymierne korzyści także darczyńcy. Może on z tytułu dokonania darowizny skorzystać z ulgi podatkowej.

Czy osoba dotknięta zaburzeniami psychicznymi może zawrzeć małżeństwo kanoniczne? Przepisy nowego Dekretu ogólnego Konferencji Episkopatu Polski

Niniejszym artykułem kontynuujemy cykl omawiający uregulowania zawarte w Dekrecie ogólnym o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego uchwalony przez Konferencję Episkopatu Polski 26 listopada 2019 r. (wszedł w życie 1 czerwca 2020 r.). Artykuł zawiera rozważania na temat szczególnie istotnej i jednocześnie delikatnej kwestii zdolności psychicznej do podjęcia obowiązków małżeńskich.

Czy przynależność wiernych do parafii ma znaczenie przy chrzcie i bierzmowaniu?

W dzisiejszych czasach ciągłej zmiany miejsca zamieszkania i pobytu, związanych czy to ze zmianą pracy, czy wynajmowania mieszkania w odległych od siebie miejscach pojawiają się pytania, jaki wpływ takie zmiany mają na przystępowanie do sakramentów, szczególnie chrztu i bierzmowania. Czy w dowolnie wybranej parafii wierny może prosić o taki sakrament, czy też są obostrzenia, o których należy pamiętać?

Kanoniczny obowiązek prowadzenia ksiąg metrykalnych

Jednym z obowiązków proboszcza, wynikających z Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., jest prowadzenie metrykalnych ksiąg parafialnych, wystawianie określonych prawem dokumentów, zawsze opatrzonych jego podpisem i pieczęcią parafialną, a także prowadzenie i ochrona archiwum parafialnego zgodnie z przepisami prawa partykularnego. Obowiązki te mają charakter uzupełniający i pomocniczy w stosunku do kanonicznych obowiązków, które zostały kodeksowo sklasyfikowane w zakresie potrójnej posługi proboszcza, a mianowicie uświęcania, nauczania i pasterskiego kierowania.

Małżeństwo kanoniczne osób po rozwodzie cywilnym – nowe przepisy Konferencji Episkopatu Polski

Coraz częściej w kancelariach parafialnych podczas przygotowania do zawarcia małżeństwa duszpasterze stają przed problemem małżeństw zawieranych przez osoby, które już były związane cywilnie z kimś innym, rozwiodły się, a teraz chcą zawrzeć nowe małżeństwo – tym razem kanoniczne – z kolejną osobą. Takie sytuacje nie są wolne od problemów moralnych i prawnych. Nowy Dekret ogólny o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego uchwalony przez Konferencję Episkopatu Polski 26 listopada 2019 r. (wszedł w życie dnia 1 czerwca 2020 r.) poświęca tym sytuacjom więcej miejsca aniżeli Instrukcja z 1986 r.

Czy zarządcę cmentarza obowiązuje zakaz konkurencji?

Prawo antymonopolowe (ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz. U. z 2019 r. poz. 369 z późn. Zm.) określa fundamentalne zasady konkurencji. W myśl tych zasad podmiot będący zarządcą cmentarza − jako dostawca  usług − jest traktowany jako przedsiębiorca, a tym samym jest zobowiązany unikać  podejmowania praktyk podważających zasady konkurencji, czyli szkodzących interesom innych przedsiębiorców, a także konsumentów.

Duszpasterskie postawy i działania istotne dla wspólnotowego wychodzenia z sytuacji kryzysu

Wspólnota parafialna stanowi wyjątkową, bo najmniejszą zorganizowaną duszpastersko cząstkę Ludu Bożego, mającą własnego pasterza. W okresach kryzysowych następuje zazwyczaj spowolnienie lub nawet zanikanie praktyk religijnych, które zazwyczaj stanowią jądro wspólnotowości życia. Trzeba wtedy zapytać o przyczynę takiego stanu rzeczy. Jej źródłem może być zwykły strach i lęk przed np. zarażeniem koronawirusem, jak tego doświadczamy w ostatnich miesiącach albo potęgujące się przekonanie, że spotkanie z drugim człowiekiem może stanowić zagrożenie dla zdrowia mojej osoby. W takich sytuacjach lęk osobisty jeszcze bardziej inspiruje do zastosowania izolacji fizyczno-duchowej, co nie wpływa dobrze na umocnienie w postawie zawierzenia nawet Bogu samemu.

Czy prawo kanoniczne jest autonomiczne wobec prawa polskiego? Rozważania teoretyczne i praktyczne przykłady

W jakich sytuacjach duchowny może kierować się wyłącznie prawem kanonicznym, a kiedy musi zastosować się do prawa państwowego? Podstawową zasadę dotyczącą autonomii porządków prawnych państwa i Kościoła katolickiego zawierają konstytucyjne zasady dotyczące relacji pomiędzy państwem polskim a związkami wyznaniowymi, w tym także z Kościołem katolickim. Te zasady zawarte są w art. 25 ust. 3 Konstytucji RP, który stanowi, że „Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego”.

Duszpasterskie posługiwanie w dobie pandemii

Lęk przed skutkami doświadczenia pandemią prowadzi do wewnętrznej izolacji, trwogi, powoduje stopniowy zanik zaufania i osłabia wiarę. Papież Franciszek przywołał prawdę, iż członkowie Kościoła Bożego potrzebują wspólnoty wiary i modlitwy, realnej obecności człowieka i sprawowania kultu Bożego w bliskości fizycznej wspólnoty, której Głową jest Chrystus, który wypełnia mocą Ducha wszystkich wiernych zgodnie z przekonaniem wewnętrznym, co trafnie oddał Marek Dutkiewicz w słowach o św. Janie Pawle II: trafił Duch do naszych serc, stał się cud, zniknął lęk . W ostatnich tygodniach możemy się przekonać, jak bardzo lęk o własne życie i zdrowie z przerysowaniem paraliżuje normalność w relacjach ludzkich. Tym bardziej potrzeba stałego i twórczego posługiwania duszpasterskiego, aby wierni mogli przyjąć orędzie Zmartwychwstałego Pana i Jego: Nie lękajcie się… Weźmijcie Ducha Świętego… Ja jestem z wami przez wszystkie dni aż do skończenia świata.

Fundusz Kościelny (remont zabytkowych obiektów sakralnych)

W poprzednich numerach „Zarządzania parafią” omawialiśmy różne możliwości finansowego wsparcia remontów budynków kościelnych. Prezentowany artykuł wskazuje inne jeszcze możliwości uzyskania środków finansowych. Dotacje przyznawane z Funduszu Kościelnego są udzielane wyłącznie na remonty i konserwację zabytkowych obiektów o charakterze sakralnym i tylko na wykonywanie podstawowych prac zabezpieczających sam obiekt. Konserwację i remonty obiektów sakralnych oraz kościelnych o wartości zabytkowej należy interpretować w znaczeniu nadanym im przez ustawodawstwo i orzecznictwo, w tym ustawę Prawo budowlane, ustawę o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Ewidencja gruntów i budynków oraz znaczenie zawartych w niej danych

Jednym ze źródeł informacji o nieruchomościach jest ewidencja gruntów i budynków dostępna w starostwach powiatowych i miastach na prawach powiatu. Ewidencja gruntów i budynków obejmuje teren całego kraju i jest uporządkowanym oraz zintegrowanym zbiorem danych przestrzennych i opisowych dotyczących gruntów, budynków i lokali. Jest to urzędowe źródło informacji wykorzystywanych w postępowaniach administracyjnych i cywilnoprawnych. Jakie znaczenie mają dla parafii informacje tam zawarte? Do czego mogą być niezbędne?

Kiedy i na jakich zasadach należy uzyskać pozwolenie konserwatorskie?

Wpis nieruchomości do rejestru zabytków decyduje o tym, jak ta nieruchomość dalej jest traktowa, co jej zarządca może zrobić bądź czego nie może. Wiedza na ten temat jest niezbędna, choćby dlatego że wiele kościołów w Polsce to zabytki, czasem jedyne w okolicy, a tym samym ich ochroną powinni być zainteresowani wszyscy. Przedmiot wpisu do rejestru determinuje zakres ochrony zabytku sakralnego.

Zarządzanie parafią w czasie pandemii koronawirusa - Wielki Tydzień

  Pragnąc wyjść naprzeciw potrzebom sytuacji przesyłamy e-booka, w którym staraliśmy się zamieścić zalecenia, wskazania, komunikaty, dekrety ukazujące się w ostatnim czasie panującej w naszym kraju i na świecie pandemii. W związku z brakiem możliwości uczestniczenia przez wiernych w mszach świętych, nabożeństwach a przede wszystkim zbliżających się szybko najważniejszych świąt roku liturgicznego, w czasie których wspominamy śmierć i zmartwychwstanie Pana Jezusa, rodzi się wiele pytań, wątpliwości i dylematów, na które księża muszą odpowiadać swoim parafianom. Wyrażamy nadzieję, że zebranie tych dokumentów ułatwi pracę, oszczędzając czas potrzebny na ich wyszukiwanie. Życzymy wiele zdrowia, sił i wytrwałości. E-book do pobrania w zakładce E-BOOKI  

O czym należy szczególnie pamiętać wynajmując lokal/pomieszczenie należące do parafii?

Umowa najmu jest jedną z najczęściej zawieranych umów w obrocie prawnym. Parafie niejednokrotnie dysponują różnymi lokalami nadającymi się do wynajmu. Zawarcie takiej umowy przez parafię może zasilić jej budżet, a tym samym przynieść wymierne korzyści. Warto pamiętać o podstawowym, ale niezbędnych elementach i zasadach zawierania umowy najmu.

Nowe pytania w protokole przedmałżeńskim. Jak zapobiec nieważności małżeństwa z powodu niezdolności psychicznej?

W dniu 26 listopada 2019 r. Konferencja Episkopatu Polski uchwaliła nowy Dekret ogólny o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego (dalej: Dekret ). Po wejściu w życie tego dokumentu zastąpi on obowiązującą od 1989 r. Instrukcję o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w Kościele katolickim z 5 września 1986 r. Do Dekretu załączony jest nowy wzór Protokołu z rozmów kanoniczno-duszpasterskich przed zawarciem małżeństwa . Formularz ten ma formę kwestionariusza zawierającego pytania, które duszpasterz zadaje narzeczonym, aby na podstawie uzyskanych odpowiedzi zweryfikować, czy małżeństwo, które mają zawrzeć, może być zawarte ważnie i godziwie, a więc skutecznie, owocnie i zgodnie z przepisami prawa.

Działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła i jego jednostek w systemie pomocy społecznej państwa

Wskazując możliwości współpracy parafii z podmiotami samorządowymi w zakresie działalności charytatywno-opiekuńczej, pod uwagę należy wziąć wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, tj. gminy, powiaty i województwa. Należy pamiętać, że główna odpowiedzialność za organizację i finansowanie systemu pomocy społecznej spoczywa na państwie ale bezpośrednia realizacja usług socjalnych może być i jest przekazywana w ręce prywatne lub pozarządowe organizacje, w regionach są to bardzo często wspólnoty parafialne. Jak więc skutecznie współpracować z organami samorządowymi będziemy odpowiadać w poniższym i w kolejnych artykułach publikowanych na naszych łamach.

Jakie zasady obowiązują przy ochronie danych osobowych w Kościele?

Dekretogólny Konferencji Episkopatu w Polsce w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim wprowadził znaczące zmiany w funkcjonowaniu parafii w dziedzinie ochrony danych osobowych. Zakres ich ochrony się zwiększył, a sposób dokonywania zmian stał się bardziej rygorystyczny i mocno sformalizowany. Przepisy te mają ogromne znaczenie dla bieżącego, zgodnego z prawem funkcjonowania każdej parafii.

Nadajniki na wieży kościelnej – czy pozwalać na ich instalację?

Od wielu lat w wyniku ciągłego rozwoju telefonii komórkowej firmy telekomunikacyjne potrzebują miejsc do umieszczania swoich nadajników (stacji bazowych). Bez wątpienia wieża kościoła jest w wielu przypadkach takim miejscem na danym terenie, które interesuje te firmy natomiast dla parafii może być źródłem dodatkowych stałych dochodów, które można wykorzystać na przykład na niezbędne remonty kościoła.

Czy wybór rodzica chrzestnego jest prosty i oczywisty?

Wielu współczesnym rodzicom wydaje się, że nie ma nic prostszego jak wybór rodziców chrzestnym. W zasadzie dla wielu oczywiste jest, kto nim będzie: siostra, brat, kuzyn, kuzynka, ewentualnie najbliższy przyjaciel czy przyjaciółka. A jednak w kancelarii niejednokrotnie dochodzi do zaskoczenia, że jednak z jakiegoś powodu ta czy inna osoba nie powinna lub zwyczajnie nie może zostać rodzicem chrzestnym. Co wtedy?

Jak i gdzie pozyskać fundusze europejskie na remont zabytkowego kościoła?

Tematyka związana z pozyskiwaniem funduszy unijnych na remont zabytkowego kościoła wpisuje się w szeroki obszar zagadnienia możliwości finansowania działalności Kościołów i innych związków wyznaniowych przez Unię Europejską. Z drugiej zaś strony stanowi uzupełnienie informacji dotyczącej potencjalnych źródeł korzystania ze wsparcia materialnego w zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego dla zabytków pozostających we władaniu Kościołów. Jak i gdzie szukać unijnych środków finansowych na remont kościoła, czy w ogóle są takie środki? Co zrobić, aby móc z nich skorzystać? Jakie spełnić trzeba warunki? Na te i podobne pytania Czytelnik znajdzie odpowiedź w poniższym artykule.