Cmentarz parafialny

Prawny wymiar troski o zabytkowe grobowce na cmentarzu parafialnym

Nieraz na terenach cmentarzy znajdują się zabytkowe grobowce. Sam cmentarz, jak też poszczególne grobowce mogą być zabytkami w rozumieniu Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r., jako rzeczy będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków). Zarówno teren cmentarza, jak i grobowiec czy nawet jego części (zdobienia, rzeźby) mogą być wpisane do rejestru zabytków albo (w przypadku rzeczy ruchomych) wpisane na Listę Skarbów Dziedzictwa. Wpis taki jest formą ochrony zabytku.

Opłaty cmentarne

Od czasu do czasu w środkach społecznego przekazu pojawia się w kontekście Kościoła katolickiego informacja dotycząca opłat cmentarnych. Zwykle chodzi o to, że zarząd cmentarza wprowadza w cenniku usług takie pozycje, które są – w opinii osób chcących z usług cmentarnych skorzystać – absurdalne, za wysokie i do tego jeszcze bezprawne. Mass media donoszą o procesach sądowych, które czasem kończą się ugodą pomiędzy wiernymi a zarządem cmentarza i zwrotem części opłat tym pierwszym.

Nowa ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych – omówienie proponowanych zmian

Obecnie obowiązująca ustawa dotycząca cmentarzy i chowania zmarłych (w tym także cmentarzy wyznaniowych, czyli również katolickich) to akt prawny z 1959 r. Wprawdzie był on wielokrotnie nowelizowany, to jednak nie były to zmiany daleko idące. Obecnie dość powszechnie uważa się, że ta ustawa nie jest dobrym regulatorem, biorąc pod uwagę stosunki społeczne, w tym obyczajowe, panujące w Polsce, stan prawny, stosunki gospodarcze czy warunki i możliwości techniczne. Ustawa ta powstała bowiem w zupełnie innych realiach niż współczesne. Obecnie trwają prace legislacyjne nad zmianą tej ustawy poprzez wprowadzenie zupełnie nowego aktu prawnego – nowej ustawy. Właśnie zakończył się etap konsultacji i opiniowania jej projektu. Wkrótce projekt ten trafi pod obrady Rady Ministrów, a potem do Sejmu. Prace są więc bardzo zaawansowane.

Powiększanie cmentarza: procedura administracyjna

Wiele katolickich parafii ma własne (kościelne czy też parafialne) cmentarze. Działalność tych cmentarzy regulowana jest prawem kanonicznym i jednocześnie prawem polskim. Ta sfera działalności Kościoła należy bowiem do tzw. spraw mieszanych, czyli spraw kościelno-państwowych. Proboszcz będący przedstawicielem parafii umocowanym do działania w jej imieniu zarówno w prawie świeckim, jak i prawie kanonicznym, musi znać normy z jednego i drugiego źródła oraz stosować je jednocześnie.  W tym artykule przybliżone zostaną wymagania prawne (czyli te, które są zawarte w prawie polskim) i procedura administracyjna dotycząca powiększenia cmentarza wyznaniowego, katolickiego, który należy do parafii.

Cmentarze wyznaniowe – odpowiedzialność proboszcza

Oficjalne dane statystyczne wskazują jednoznacznie, że większość cmentarzy w Polsce przynależy do związków wyznaniowych, z czego najliczniej występują cmentarze katolickie związane z parafią. Zadania proboszcza jako zarządcy parafią posiadającą własny cmentarz obejmują zatem działania związane z administrowaniem także tą nieruchomością. Zdecydowane odróżnienie obszarów aktywności zarządcy cmentarza i obowiązków z nimi związanych pozwoli na uniknięcie odpowiedzialności za naruszenie przepisów powszechnie obowiązujących, zwłaszcza tych dotyczących prawa konkurencji.

Kazus dotyczący kolizji uprawnień rodziny zmarłej i jej konkubenta odnośnie do miejsca pochówku

Sprawy związane z pochówkiem i wybraniem miejsca na cmentarzu wielu wydają się proste i oczywiste. Rzeczywistość jednak niejednokrotnie zaskakuje. Czasem oczywiste kwestie dotyczące sytuacji, w której 1) osoba zmarła nie wybrała swojego miejsca pochówku oraz 2) jest kilka osób upoważnionych do decydowania o tym miejscu – rodzina i konkubent, przysparzają znacznych problemów, kiedy to bliscy osoby zmarłej nie zgadzają się ze sobą.

Kilka przypomnień odnośnie do dokumentacji dotyczącej cmentarza

Regulacje dotyczące cmentarza jako miejsca pochówku znajdują się zarówno w prawie kanonicznym, jak i prawie państwowym. Fakt, że właścicielem lub zarządcą cmentarza jest podmiot kościelny (np. parafia), który zawsze musi stosować prawo kanoniczne, nie wyłącza stosowania prawa polskiego. Oznacza to, że podmiot kościelny musi podporządkować się tym obydwu źródłom norm i realizować je symultanicznie. W artykule przedstawię kilka przypomnień odnośnie do wymagań, jakie prawo polskie i prawo kanoniczne stawia dokumentacji dotyczącej cmentarza.

Zagospodarowanie śmieci pozostawionych na cmentarzu parafialnym

Zagospodarowanie śmieci pozostawionych na cmentarzach stało się sporym problemem. Rosną ceny za wywóz wyznaczane przez  firmy odpadowe, a obowiązkowy recykling jest sporym wyzwaniem. W artykule prezentujemy, jaki jest prawny status odpadów z cmentarzy, do czego zobowiązani są zarządcy jako gospodarujący tymi odpadami oraz jak radzić sobie z wyzwaniami właściwego zagospodarowania i rosnących cen. Dodatkowo podpowiemy, co można zrobić, gdy ktoś nielegalnie podrzuci na cmentarz swoje odpady.

„Z życia cmentarza”. Część 1 – kazus dotyczący tablic nagrobnych

Z danych Najwyższej Izby Kontroli wynika, że w Polsce funkcjonuje 15,5 tys. cmentarzy, z tego tylko ok. 1880 to cmentarze komunalne, a największą część stanowią cmentarze wyznaniowe, tzw. parafialne. W skali całego kraju, jak widać, wiele parafii ma w swoim zarządzie cmentarz. Problemy pojawiające się przy zarządzie cmentarzem stanowią więc dość istotną część problemów do rozwiązania, przed jakimi staje Proboszcz. Niniejszy artykuł to pierwszy z serii tekstów nieco przewrotnie zatytułowanej „Z życia cmentarza”, w których przedstawione będą interesujące kazusy dotyczące cmentarza i zarządzania nim.

„Z życia cmentarza”. Część 2 – kazus dotyczący formy nagrobka

W kolejnym artykule z serii „Z życia cmentarza” zaprezentowana zostanie tematyka formy nagrobka, czyli jego kształt i rzeźba będąca przedstawieniem artystycznym, posadowiona na katolickim cmentarzu.