Prawo małżeńskie

Wpływ ateizmu na ważność małżeństwa sakramentalnego w świetle wyroków Roty Rzymskiej

Prawo do zawarcia małżeństwa, będące naturalnym prawem osoby i prawem wiernego w Kościele, zgodnie z kan. 1058 KPK z 1983 r. przysługuje wszystkim, którym prawo tego nie zabrania. Ograniczenie to może pochodzić bądź z prawa Bożego, naturalnego i pozytywnego, bądź z prawa kościelnego. Do stwierdzenia, kiedy prawo Boże zabrania zawarcia małżeństwa uprawniona jest najwyższa władza Kościoła. Ustanawiając zakazy ograniczające wykonywanie ius connubii, najwyższa władza Kościoła czyni to wówczas, gdy uznaje dane okoliczności jako nie do pogodzenia z przyjęciem stanu małżeńskiego. Ograniczenia te dotyczą przeszkód małżeńskich, zgody małżeńskiej i formy zawarcia małżeństwa, obowiązujących pod sankcją nieważności małżeństwa. Zatem, czy ateizm w przypadku osób ochrzczonych i niewierzących czy niepraktykujących może stanowić przyczynę stwierdzenia nieważności małżeństwa?

Instytucja separacji małżeńskiej w prawie kanonicznym

Niepodważalną zasadą jest to, że pomiędzy ochrzczonymi, małżeństwo ważnie zawarte i dopełnione jest nierozerwalne aż do śmierci jednej ze stron. Małżeństwo jako instytucja trwała, powinno realizować się w codziennym życiu przez zachowanie i pielęgnowanie wspólnoty – małżonkowie mają obowiązek i prawo zachować wspólnotę życia i zamieszkania. Jednak, w sytuacjach wyjątkowych, jeśli zachodzi określona prawem przyczyna, separacja małżonków jest dopuszczona przez prawo kanoniczne (kan. 1151 KPK).

Czy niechęć do posiada potomstwa to wystraczający powód do stwierdzenie nieważności małżeństwa? – problematyka w świetle orzecznictwa Roty Rzymskiej

Małżeństwo jest skierowane ku zrodzeniu i wychowaniu potomstwa jedynie wówczas, gdy nupturienci – w momencie zawierania go – zamierzają przekazać prawo do aktów zdolnych z siebie do zrodzenia potomstwa. Gdyby jednak w momencie wyrażania zgody małżeńskiej któraś ze stron wykluczyła bonum prolis wówczas, w myśl kan. 1101 § 2 skutkuje to nieważnością tego związku. Wykluczenie to obejmuje określone działania – podejmowane w momencie zawierania małżeństwa – godzące w ów porządek naturalny. Niniejszy artykuł stanowi analizę orzecznictwa Roty Rzymskiej dotyczącą tego kluczowego elementu małżeństwa z uwzględnieniem waloru prokreacyjnego i skuteczności unieważniającej intencji przeciwnej bonum prolis.

Anoreksja jako przyczyna stwierdzenia nieważności małżeństwa.

Zaburzenia odżywiania to dynamicznie rozwijające się choroby XXI wieku. Należą do chorób powszechnie występujących w krajach chrakteryzujących się tzw. dobrobytem, a są praktycznie nieznane w krajach trzeciego świata, gdzie panuje głód a nieograniczony dostęp do pożywienia jest luksusem. W wysoko rozwiniętych społeczeństwach XXI w. nacisk na właściwy wyląd przybiera formę już nie tylko panującej mody, ale wręcz presji i konieczności posiadania szczupłej sylwetki. Stąd też wiele osób (w tym głównie młodych kobiet) cierpi na problemy związane z anoreksją tzw. jadłowstrętem. W niniejszym artykule wskazane zostanie, kiedy to zaburzenie odżywiania będzie miało wpływ na niezdolność konsensualną nupturienta do zawarcia małżeństwa.

Zakupoholizm i jego wpływ na stwierdzenie nieważności małżeństwa

Kompulsywne robienie zakupów, zwane również szopoholizmem, zakupoholizmem czy medycznie oniomanią, jest dolegliwością, która jeszcze do niedawna nie była rozpatrywana jako oddzielna jednostka chorobowa. Jednakże coraz większa powszechność występowania tego zjawiska spowodowała, że uznano je za uzależnienie behawioralne chrakteryzujące się chronicznym, powtarzającym się dokonywaniem zakupów, jako podstawową reakcją na negatywne wydarzenia i uczucia jednostki. Zakupoholizm rodzi groźne konsekwencje zarówno w sferze społecznej (problemy rodzinne, brak koncentracji w pracy lub jej utratę, popełnianie przestępstw, etc.) jak i zdrowotnej (zaburzenia lękowe, depresję, bezsenność, zaburzenia seksualne etc.)

Wpływ zaburzeń seksualnych na nieważność małżeństwa w orzecznictwie Roty Rzymskiej

LEAD: Zaburzenia osobowości przejawiające się w patologiach seksualnych stanowią przedmiot zainteresowania nie tylko psychologii czy psychiatrii, lecz również kanonistyki. One to bowiem mogą wywrzeć wpływ na nieważność zgody małżeńskiej. Analiza tego interesującego zagadnienia stała się przedmiotem refleksji licznych wyroków Roty Rzymskiej.

Ustalanie formuły spory w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Zawiązanie sporu to ustalenia przez sędziego podstawowego pytania, na które proces ma dać odpowiedź. Termin ten oznacza etap wstępny procesu, czyli wszystkie czynności od przyjęcia skargi powodowej do decyzji sędziego określającej przedmiot sporu. Ekonomika procesu oraz zasada sprawiedliwości wymaga, by ten etap był przeprowadzony sprawnie, z zachowaniem jednak konieczne dokładności. Istotą tych czynności jest dyskusja stron prowadzona wobec sędziego, zakończona jego decyzją wydaną w formie dekretu. W artykule podjęta zostanie zasadnicza dla niniejszego postępowania kwestia: jaki jest – zgodnie z obowiązującymi przepisami – udział powoda, pozwanego oraz obrońcy węzła małżeńskiego w czynnościach procesowych zmierzających do ustalenia formuły wątpliwości.

Duchowny jako świadek w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Centralną część procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa stanowi dowodzenie. Zgodnie z prawem „obowiązek dowodzenia spoczywa na tym, który coś twierdzi”, czyli generalnie na stronie powodowej, ewentualnie również na stronie pozwanej, szczególnie jeśli ta wnosi tzw. skargę wzajemną. Kodeks Prawa Kanonicznego w normach ogólnych wymienia następujące środki dowodowe: oświadczenie stron, dowód z dokumentów, zeznania świadków, opinie biegłych, wizja lokalna, oględziny sądowe oraz domniemania. Niewątpliwie najbardziej popularnym środkiem dowodowym w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa są zeznania świadków. Jednak wśród tej grupy niezwykle rzadko zdarzają się zeznania osób duchownych. Skąd taka marginalizacja, choć to przecież właśnie duchowni są świadkami kwalifikowany sakramentu małżeństwa par excellence.

Orzekanie o nieważności małżeństwa z tytułu niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich ze względu na inklinacje homoseksualne pozwanego

Małżeństwo jako wspólnota mężczyzny i kobiety realizuje się w wymiarze przymierza przez całe ich osobowe życie, zarówno w wymiarze duchowym, uczuciowym i fizycznym tworząc nierozerwalną jedność. Normy prawa kanonicznego wyrażają wolę Prawodawcy kościelnego, aby również w wymiarze prawno-kanonicznym nieustannie chronić samą godność małżeństwa oraz wskazać na prawa i obowiązki, jakie są konieczne do zaistnienia trwałej wspólnoty życia. Prawodawca w kan. 1095 n. 3 KPK wskazał, iż niezdolnymi do zawarcia małżeństwa są ci, którzy z przyczyn natury psychicznej nie mogą podjąć i wypełnić istotnych obowiązków małżeńskich. Wśród różnych przyczyn wskazuje się również na inklinację homoseksualną strony zamierzającej zawrzeć małżeństwo, które w ocenie specjalistów jest zaburzeniem psychoseksualnym objawiającym się w postaci skłonności osoby do kontaktów seksualnych z osobą tej samej płci.

Kwestie praktyczne związane z prowadzeniem procesu o nieważność małżeństwa

Kościół katolicki stoi na straży nierozerwalności związku małżeńskiego. Dlatego to, co dotyczy istoty węzła małżeńskiego, nie może zostać zmienione żadną ludzką władzą. Małżeństwo, ustanowione przez Stwórcę, a przez Chrystusa podniesione do godności sakramentu, jako związek nierozerwalny jest przedmiotem norm i nauczania w Kościele od początku. To Kościół określa warunki konieczne do zawarcia ważnego związku małżeńskiego, ustanawia przeszkody, rozpoznaje i orzeka we wszelkich kwestiach wątpliwych dotyczących małżeństwa.