Prawo małżeńskie

Przymus i bojaźń przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa

Wyrażana przez nupturientów zgoda małżeńska ma tak doniosłe skutki, że prawodawca kościelny do jej ważności wymaga wolności kwalifikowanej, tzn. działania wolnego od wszelkiego ciężkiego i zewnętrznego wpływu przymusu moralnego lub bojaźni. Zgoda ta obejmuje nie tylko moment sakramentalnego „TAK”, lecz również wcześniejszy proces, w którym tworzy się, konsoliduje i trwa wybór małżonka oraz związku małżeńskiego jako stanu życia. W praktyce jednak istnieją przypadki, kiedy osoby trzecie – świadomie lub nieświadomie, w mniejszym lub większym stopniu – wpływają na nupturientów, naruszając ich wolną wolę w wyborze stanu życia lub wolność wyboru współmałżonka.

Uzależnienie małżonka od rodziny pochodzenia a stwierdzenie nieważności małżeństwa

Powodem stwierdzenia nieważności małżeństwa z tytułu niezdolności nupturienta do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (kan. 1095 p. 3. KPK), a tym samym do stworzenia wspólnoty małżeńskiej może być nadmierne przywiązanie małżonka do rodziny generacyjnej. Z danych demograficznych wynika, że „wpływ osób trzecich”, przed sądami cywilnymi nie jest zbyt eksponowany przez pary zabiegające o rozwód. Spowodowane jest to zapewne specyfiką tego procesu i jego uwarunkowaniami. Natomiast w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa, toczących się przed sądami kościelnymi, uleganie przez współmałżonka wpływom osób trzecich, w tym najczęściej rodziców i innych członków rodziny generacyjnej, utożsamiane jest z niedojrzałością psychiczną, która może determinować niezdolność nupturienta do wypełniania obowiązków małżeńskich.

Wykluczenie prawa do potomstwa (bonum prolis) a stwierdzenie nieważności małżeństwa

Aktualnie istniejący kryzys rodziny oraz dotykający wielu sfer życia niż demograficzny sprawiają, że w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa tytuł symulacji częściowej zgody małżeńskiej polegającej na wykluczeniu dobra potomstwa staje się coraz powszechniejszy. Exclusio bonum prolis oznacza, że kontrahent zastrzega wyłącznie sobie prawo do decydowania o tym, czy i kiedy z zawieranego związku małżeńskiego zostanie zrodzone potomstwo. Zatem udzielone sobie przez strony podczas sakramentu zaślubin bezwarunkowe prawo do aktów małżeńskich skierowanych ze swojej natury do zrodzenia potomstwa tym samym doznaje ograniczenia, albowiem nupturient stawia siebie w roli arbitra wyłącznego źródła praw i obowiązków małżeńskich.

Seksoholizm a stwierdzenie nieważności małżeństwa – studium przypadku

Powodem stwierdzenia nieważności małżeństwa z tytułu niezdolności nupturienta do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (kan. 1095 p. 3. KPK ) a tym samym do stworzenia wspólnoty małżeńskiej może być seksoholizmem. Seksoholizm to nie tylko pragnienie odbycia jak największej ilości stosunków intymnych, ale to całe spektrum innych, około towarzyszących zachowań. Uzależnienie od aktywności seksualnej może być równie destrukcyjne jak od substancji chemicznej. Nałogowiec stopniowo oddala się od rodziny i przyjaciół. Jego utajona egzystencja staje się bardziej rzeczywista od jawnej, mimo, że z powodu prowadzenia podwójnego życia doświadcza wyrzutów sumienia. Stosunek seksualny staje się główną potrzebą, której zaspokojenie uzależniony przedkłada ponad wszystko inne, włącznie z osobami, które traktuje przedmiotowo. Zachowanie seksualne jest dla niego częścią myśli, uczuć i działań, pozostających poza jego kontrolą.

Wykluczenie nierozerwalności a stwierdzenie nieważności małżeństwa

Wzrost liczby spraw o nieważność umowy małżeńskiej wnoszonych exclusio boni sacramenti spowodowany jest zarówno upowszechniającą się mentalnością rozwodową negującą nierozerwalność małżeństwa, jak i „nowomodną” koncepcją rodziny opartej wyłącznie na subiektywnym szczęściu i miłości pojmowanej zmysłowo. Coraz częściej dostrzega się odchodzenie od wymiaru trwałości i sakramentalności małżeństwa z równoczesnym przyjmowaniem koncepcji świeckiej tego związku. Należy jednak podkreślić, że idee rodzące mentalność rozwodową oraz idące z nią w parze fałszywe koncepcje małżeństwa nie są bynajmniej równoznaczne z wykluczeniem w danym przypadku nierozerwalności. Zakres wpływu tego rodzaju poglądów na wolę nupturienta zawierającego umowę małżeńską należy każdorazowo ustalić indywidualnie w danej sprawie wnoszonej na forum sądowe.

Odpowiedzialność odszkodowawcza proboszcza za niedopełnienie obowiązków – małżeństwo konkordatowe

Małżeństwo konkordatowe jest rezultatem złożonego stanu faktycznego i prawnego. Z jednej strony Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej: k.r.o.) uzależnia zawarcie małżeństwa świeckiego, czyli wywołującego skutki cywilnoprawne, od wykonania przez duchownego określonych czynności. Z drugiej zaś, w tej samej materii, Kościół określił obowiązki duchownego w instrukcji wydanej przez Konferencję Episkopatu Polski (dalej: Instrukcja), wskazując czynności, których należyte wykonanie prowadzi do realizacji postanowień konkordatu i k.r.o. Ich zaniedbanie skutkujące niezawarciem małżeństwa świeckiego może spowodować szkodę po stronie nupturientów, a w konsekwencji odpowiedzialność odszkodowawczą sprawcy szkody.

Pracoholizm a stwierdzenie nieważności małżeństwa – studium przypadku

Uzależnić można się praktycznie od wszystkiego – również od pracy zawodowej. Pracoholizm to jedna z plag XXI wieku. Wszystko dlatego że każdy z nas bardzo pragnie dorównać lansowanym przez media ideałom – szczęśliwego, spełnionego człowieka, który w swym życiu bardzo wiele osiągnął. Do rozwoju pracoholizmu przyczyniała się zmiana wartości społecznych. Wartością stał się konsumpcyjny tryb życia i materializm. Rozwój i ekspansja technologii oraz przemysłu sprawiły, że praca stała się areną rywalizacji, na której rozkwitł pracoholizm.

Małżeństwo kanoniczne osób po rozwodzie cywilnym – nowe przepisy Konferencji Episkopatu Polski

Coraz częściej w kancelariach parafialnych podczas przygotowania do zawarcia małżeństwa duszpasterze stają przed problemem małżeństw zawieranych przez osoby, które już były związane cywilnie z kimś innym, rozwiodły się, a teraz chcą zawrzeć nowe małżeństwo – tym razem kanoniczne – z kolejną osobą. Takie sytuacje nie są wolne od problemów moralnych i prawnych. Nowy Dekret ogólny o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego uchwalony przez Konferencję Episkopatu Polski 26 listopada 2019 r. (wszedł w życie dnia 1 czerwca 2020 r.) poświęca tym sytuacjom więcej miejsca aniżeli Instrukcja z 1986 r.

Alkoholizm a stwierdzenie nieważności małżeństwa – studium przypadku

Z praktyki sądowej wynika, że niezdolność do stworzenia wspólnoty małżeńskiej może być spowodowana zaawansowaną i chroniczną chorobą alkoholową. Ponieważ alkoholizm jest nałogiem pozbawiającym człowieka wolności działania i decydowania, czyni on również osobę niezdolną do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Niezdolność ta jednak musi istnieć obiektywnie już w chwili zawierania małżeństwa i musi być rzeczywistą przyczyną rozpadu związku. Dowodzenie alkoholizmu w procesie wymaga przesłuchania stron, świadków, zebrania dostępnych dokumentów i zaświadczeń lekarskich oraz opinii biegłego psychiatry bądź psychologa.