Prawo małżeńskie

Psychologiczne podstawy stwierdzenia nieważności małżeństwa – praktyczne zastosowanie w orzeczeniach sądowych

Kodeks prawa kanonicznego zawiera osiem kanonów 1514–1518 poświęconych biegłemu sądowemu. Dowód z opinii biegłego w kanonicznym procesie małżeńskim nie stanowi całkowicie niezależnego dowodu, lecz występuje w relacji do innych dowodów procesowych, czyli: oświadczenia stron, dowodu z dokumentów i zeznań świadków. W KPK dowód z opinii biegłego sądowego jest wymieniony na czwartym miejscu, z tym, iż jego kolejność umieszczenia nie świadczy o jego ważności. W oparciu o dyspozycję kan. 228 § 2 KPK z 1983 r., biegłych sądowych określa się jako doradców odznaczających się odpowiednią wiedzą roztropnością i uczciwością oraz zdolnością do tego, aby służyć pomocą pasterzom Kościoła. Wprowadzenia zastosowania konsultacji w czasie procesu małżeńskiego domaga się także od sędziego prowadzącego norma kan. 221 § 2. Od biegłych sądowych kan. 1095, n. 1–3 wymaga wyrażenia opinii o niezdolności psychicznej stron procesowych.

Analiza symulacji zgody małżeńskiej w orzeczeniach Roty Rzymskiej – studium przypadków

Symulacja zgody małżeńskiej stanowi jedno z kluczowych zagadnień w kanonicznym prawie małżeńskim, będącym podstawą stwierdzenia nieważności małżeństwa. Praktyka ta polega na świadomym wykluczeniu przez jedną lub obie strony istotnych elementów małżeństwa, takich jak jedność, nierozerwalność, dobro sakramentu (bonum sacramenti), dobro wiary (bonum fidei) czy dobro potomstwa (bonum prolis). Celem niniejszego opracowania jest nie tylko zrozumienie mechanizmów symulacji zgody małżeńskiej, ale także ukazanie, jak różnorodne mogą być przyczyny i okoliczności prowadzące do wykluczenia istotnych przymiotów małżeństwa. Analiza ta ma również na celu podkreślenie roli dowodów i świadectw w procesach kanonicznych oraz ich wpływu na ostateczne rozstrzygnięcia sądowe.

Wpływ zaburzeń osobowości w procesach o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Małżeństwo jest fundamentalną instytucją społeczną i religijną, której podstawą jest wzajemna miłość, zaufanie i wsparcie. Kościół katolicki uznaje małżeństwo za sakrament, który wymaga zdolności do podjęcia i wypełnienia obowiązków małżeńskich. W dzisiejszych czasach coraz częściej zdarza się, że nupturienci są niezdolni do zawarcia ważnego małżeństwa z powodu zaburzeń osobowości (kan. 1095 KPK). W takich sprawach konieczne jest skorzystanie z opinii biegłych sądowych, takich jak psychologowie i psychiatrzy. Ekspertyzy biegłych pozwalają na dokładne zrozumienie natury zaburzeń osobowości i ich wpływu na zdolność małżonka do zawarcia ważnego małżeństwa. Biegli analizują zachowania małżonków, ich historię życia oraz stopień zaawansowania zaburzeń. Niniejszy artykuł ma na celu ogólną charakterystykę najczęstszych zaburzeń osobowości tj. osobowość borderline, narcystyczna, antyspołeczna, histrioniczna i zależna oraz ich wpływu na zdolność do zawarcia małżeństwa zgodnie z kan. 1095.

Wpływ ateizmu na ważność małżeństwa sakramentalnego w świetle wyroków Roty Rzymskiej

Prawo do zawarcia małżeństwa, będące naturalnym prawem osoby i prawem wiernego w Kościele, zgodnie z kan. 1058 KPK z 1983 r. przysługuje wszystkim, którym prawo tego nie zabrania. Ograniczenie to może pochodzić bądź z prawa Bożego, naturalnego i pozytywnego, bądź z prawa kościelnego. Do stwierdzenia, kiedy prawo Boże zabrania zawarcia małżeństwa uprawniona jest najwyższa władza Kościoła. Ustanawiając zakazy ograniczające wykonywanie ius connubii, najwyższa władza Kościoła czyni to wówczas, gdy uznaje dane okoliczności jako nie do pogodzenia z przyjęciem stanu małżeńskiego. Ograniczenia te dotyczą przeszkód małżeńskich, zgody małżeńskiej i formy zawarcia małżeństwa, obowiązujących pod sankcją nieważności małżeństwa. Zatem, czy ateizm w przypadku osób ochrzczonych i niewierzących czy niepraktykujących może stanowić przyczynę stwierdzenia nieważności małżeństwa?

Instytucja separacji małżeńskiej w prawie kanonicznym

Niepodważalną zasadą jest to, że pomiędzy ochrzczonymi, małżeństwo ważnie zawarte i dopełnione jest nierozerwalne aż do śmierci jednej ze stron. Małżeństwo jako instytucja trwała, powinno realizować się w codziennym życiu przez zachowanie i pielęgnowanie wspólnoty – małżonkowie mają obowiązek i prawo zachować wspólnotę życia i zamieszkania. Jednak, w sytuacjach wyjątkowych, jeśli zachodzi określona prawem przyczyna, separacja małżonków jest dopuszczona przez prawo kanoniczne (kan. 1151 KPK).

Czy niechęć do posiada potomstwa to wystraczający powód do stwierdzenie nieważności małżeństwa? – problematyka w świetle orzecznictwa Roty Rzymskiej

Małżeństwo jest skierowane ku zrodzeniu i wychowaniu potomstwa jedynie wówczas, gdy nupturienci – w momencie zawierania go – zamierzają przekazać prawo do aktów zdolnych z siebie do zrodzenia potomstwa. Gdyby jednak w momencie wyrażania zgody małżeńskiej któraś ze stron wykluczyła bonum prolis wówczas, w myśl kan. 1101 § 2 skutkuje to nieważnością tego związku. Wykluczenie to obejmuje określone działania – podejmowane w momencie zawierania małżeństwa – godzące w ów porządek naturalny. Niniejszy artykuł stanowi analizę orzecznictwa Roty Rzymskiej dotyczącą tego kluczowego elementu małżeństwa z uwzględnieniem waloru prokreacyjnego i skuteczności unieważniającej intencji przeciwnej bonum prolis.

Anoreksja jako przyczyna stwierdzenia nieważności małżeństwa.

Zaburzenia odżywiania to dynamicznie rozwijające się choroby XXI wieku. Należą do chorób powszechnie występujących w krajach chrakteryzujących się tzw. dobrobytem, a są praktycznie nieznane w krajach trzeciego świata, gdzie panuje głód a nieograniczony dostęp do pożywienia jest luksusem. W wysoko rozwiniętych społeczeństwach XXI w. nacisk na właściwy wyląd przybiera formę już nie tylko panującej mody, ale wręcz presji i konieczności posiadania szczupłej sylwetki. Stąd też wiele osób (w tym głównie młodych kobiet) cierpi na problemy związane z anoreksją tzw. jadłowstrętem. W niniejszym artykule wskazane zostanie, kiedy to zaburzenie odżywiania będzie miało wpływ na niezdolność konsensualną nupturienta do zawarcia małżeństwa.

Zakupoholizm i jego wpływ na stwierdzenie nieważności małżeństwa

Kompulsywne robienie zakupów, zwane również szopoholizmem, zakupoholizmem czy medycznie oniomanią, jest dolegliwością, która jeszcze do niedawna nie była rozpatrywana jako oddzielna jednostka chorobowa. Jednakże coraz większa powszechność występowania tego zjawiska spowodowała, że uznano je za uzależnienie behawioralne chrakteryzujące się chronicznym, powtarzającym się dokonywaniem zakupów, jako podstawową reakcją na negatywne wydarzenia i uczucia jednostki. Zakupoholizm rodzi groźne konsekwencje zarówno w sferze społecznej (problemy rodzinne, brak koncentracji w pracy lub jej utratę, popełnianie przestępstw, etc.) jak i zdrowotnej (zaburzenia lękowe, depresję, bezsenność, zaburzenia seksualne etc.)

Wpływ zaburzeń seksualnych na nieważność małżeństwa w orzecznictwie Roty Rzymskiej

LEAD: Zaburzenia osobowości przejawiające się w patologiach seksualnych stanowią przedmiot zainteresowania nie tylko psychologii czy psychiatrii, lecz również kanonistyki. One to bowiem mogą wywrzeć wpływ na nieważność zgody małżeńskiej. Analiza tego interesującego zagadnienia stała się przedmiotem refleksji licznych wyroków Roty Rzymskiej.

Ustalanie formuły spory w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Zawiązanie sporu to ustalenia przez sędziego podstawowego pytania, na które proces ma dać odpowiedź. Termin ten oznacza etap wstępny procesu, czyli wszystkie czynności od przyjęcia skargi powodowej do decyzji sędziego określającej przedmiot sporu. Ekonomika procesu oraz zasada sprawiedliwości wymaga, by ten etap był przeprowadzony sprawnie, z zachowaniem jednak konieczne dokładności. Istotą tych czynności jest dyskusja stron prowadzona wobec sędziego, zakończona jego decyzją wydaną w formie dekretu. W artykule podjęta zostanie zasadnicza dla niniejszego postępowania kwestia: jaki jest – zgodnie z obowiązującymi przepisami – udział powoda, pozwanego oraz obrońcy węzła małżeńskiego w czynnościach procesowych zmierzających do ustalenia formuły wątpliwości.